Tez yazmak büyük bir çaba, emek, bilgi ve tecrübe isteyen bir iştir. bu yazımızda bitirme tezi hakkında genel bilgiler verip, biritme tezi nasıl hazırlanır, bitirme tezi özeti nasıl yazılmalıdır gibi bitirme tezi hakkında detaylı bilgileri sizlere sunacağız.
Bitirme tezi, uzun bir çalışma süresinde edinilen bilgileri, deneyimleri içereceği için iyi düzenlenmiş bir yazılı sunum, konu ile ilgilenenler için yararlı bir kaynak olacaktır. Bu sebeple tez içeriğinin hazırlanmasında bazı kurallara dikkat edilmelidir.
Başlık, kişilere tez hakkında fikir verecek şekilde belirlenmelidir. Başlık ne çok kısa ne de ilgiyi dağıtacak kadar uzun olmalıdır. Örneğin “Malzeme Yüzeyini Kaplama”, kaplama konusunda birden fazla yöntem olduğu için, çalışma hakkında yeterli fikir veremeyen genel bir başlıktır. “Metalik Malzemelerin Yüzeylerinin Kaplanmasında Özelliklerin Belirlenmesi İçin Yüzey Kaplama Konusunda Bir Uygulama” ise gereksiz kelimeler içerdiği için karmaşık bir başlıktır. “Metallerin CVD Yöntemi ile Kaplanması” konuyu tanıtmak için yeterli ve anlaşılır bir başlıktır.
Önsöz, uzun bir çalışmayı tamamlayan kişinin tezinin teknik ve bilimsel içeriğinden bağımsız olarak görüşlerini yazdığı bölümdür. Ayrıca bu bölümde, çalışma sırasında bilgi, kaynak vb. yardımı alınan kişi ve kuruluşlara teşekkür edilmelidir.
Bir tezin en çok okunan bölümleri özet, giriş ve sonuç bölümleridir. Konu hakkında sadece genel bilgi edinmek isteyen kişiler çoğunlukla bu üç bölümü okumakla yetinirler. Bunun için tezin konusu ve elde edilen önemli sonuçlar özet, giriş ve sonuç bölümlerinde tekrar tekrar yazılmalıdır.
Özetin amacı, okuyucunun konu hakkında genel bir fikir sahibi olmasını sağlamaktır. Özetin ilk paragrafında konu tanıtılmalıdır. Diğer paragraflarda çalışmanın kapsamı ve amaçları adım adım anlatılmalı, kullanılan yöntemler kısaca tanıtılmalı ve ana sonuçlar verilmelidir.
Özet, bitmiş bir çalışmayı anlattığından geniş geçmiş zaman kipinde yazılmalı, anlatım, ‘yapılmıştır, tamamlanmıştır’ gibi edilgen yapıda olmalıdır.
Okuyucunun tezi rahat takip edebilmesini ve ilgilendiği bilgilere kolayca ulaşabilmesini sağlamak için tez metni ana bölümlere ayrılarak yazılmalıdır. Her tez metninin ilk bölümü giriş, son bölümü ise sonuç bölümü olmalıdır.
Giriş bölümü, okuyucunun ilgili başka yayınları okumaya gerek duymadan tezi anlayıp değerlendirebilmesini sağlamak için yeterli temel bilgileri içermeli, çalışmanın yapılmasının gereğini ve amacını da kısaca anlatmalıdır. Konunun seçiliş sebebi ve konunun neden önemli olduğu, giriş bölümünde iyi bir şekilde vurgulanmalıdır.
Giriş bölümünün yapısı şöyle olmalıdır:
Konunun tanımı bir kez daha yapılmalıdır.
Çalışmanın anlaşılabilmesi için bilinmesi gereken ön bilgiler varsa anlatılmalıdır.
Aynı konuda, daha önce yapılmış çalışmalar varsa anlatılmalı ve değerlendirilmesi yapılmalıdır.
Çalışmada kullanılan yöntemler ve bu yöntemlerin seçiliş sebebi açıklanmalıdır.
Okuyucunun hangi bölümleri okuyacağına karar vermesini kolaylaştırmak için tez kitabının sonraki bölümleri kısaca tanıtılmalıdır.
Tezin girişten sonraki bölümlerinde girişte ana hatlarıyla tanıtılan çalışma, ayrıntılı olarak anlatılmalıdır. Bu bölümler, tez hakkında ayrıntılı bilgi sahibi olmak veya aynı konuda çalışma yapmak isteyen kişilere yönelik olacağı için yapılan tez çalışması, önemli bilgileri atlamadan adım adım anlatılmalıdır. Genellikle tezi okuyanlar, her ana bölümün ilk paragrafını okuyarak o bölüm hakkında fikir sahibi olmaya çalışırlar. Bunun için her ana bölümün ilk paragrafı o bölümü ana hatlarıyla tanıtmalıdır.
Çalışmanın daha rahat değerlendirilmesi ve anlaşılabilmesi için anlatım, şekil ve çizelgelerle kuvvetlendirilmelidir. Çalışma deneysel ağırlıklı ise yapılan deneylerden elde edilen sonuçlar çizelgeler halinde verilerek, sonuçların değerlendirilmesi kolaylaştırılmalıdır. Deneysel olmayan tez çalışmalarında da özel durumlar haricinde mutlaka bir “Uygulama” bölümü olmalıdır. Bu bölümde, gerçekleştirilen sistemin nasıl uygulandığı ve uygulama aşamasında elde edilen sonuçlar anlatılmalıdır. Uygulama bölümünde, veri sayısının genelleme yapılabilecek kadar çok olmasına dikkat edilmelidir.
Sonuç bölümü, tezden elde edilen sonuçların değerlendirildiği bölümdür. Bu bölümün yapısı şöyle olmalıdır:Tez konusu tanımlanmalı ve kullanılan yöntemler özetlenmelidir.
Elde edilen sonuçlar açık ve basit cümlelerle ifade edilmelidir.
Deneysel çalışmalarda, farklı deney sonuçlarının değerlendirilmesinden elde edilen ana sonuçlar anlatılmalı, mümkünse bu sonuçlara göre genellemeler yapılmalıdır.
Bu konuda çalışmak isteyenlere yol göstermek için başlangıçta belirlenen hedefe ne kadar ulaşıldığı, çalışmanın üstün ve eksik yönleri anlatılmalı ve ileriye yönelik çalışmalar için, varsa öneriler belirtilmelidir.
Bitirme tezi/projesi aşağıdaki gibi düzenlenmelidir:
Bitirme tezi/projesinin dış kapağı
Dış kapakta aşağıdaki bilgiler bulunmalıdır:
Yıldız Teknik Üniversitesi Kimya Metalurji Fakütesi
Bölüm adı
Tezin türü
“Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümünde Bitirme Tezi veya Bitirme Projesi”
Tezin adı
Tezi yapan öğrencilerin numarası, adı, soyadı
Tez danışmanının unvanı, adı, soyadı
İstanbul, yıl
Bu bilgilerin sayfa düzeni Ek 1′deki gibi olmalıdır.
İç kapağın içeriği ve düzeni dış kapak sayfasının aynısıdır.
İçindekiler
İÇİNDEKİLER başlığı altında, ön sayfaların, tez metninin bölüm ve alt bölümlerinin ve son sayfaların başlıkları ve sayfa numaraları verilmelidir. İçindekilerin düzeni Ek 2′deki gibi olmalıdır.
Simge Listesi
Gerekli görülüyorsa, kullanılan sembollerin listesi alfabetik sıra ile SİMGE LİSTESİ başlığı altında verilmelidir (Ek 3).
Kısaltma Listesi
Gerekli görülüyorsa, kullanılan kısaltmaların listesi alfabetik sıra ile KISALTMA LİSTESİ başlığı altında verilmelidir (Ek 4).
Şekil Listesi
Gerekli görülüyorsa, tez kitabında yer alan şekillere ait bilgiler, ŞEKİL LİSTESİ başlığı altında verilmelidir (Ek 5).
Simge Listesi
Gerekli görülüyorsa, tez kitabında yer alan simgeler SİMGE LİSTESİ başlığı altında verilmelidir (Ek 6).
Önsöz
Önsözde tez çalışması ile ilgili gerekli görülen ön açıklamalar ve teşekkür bulunmalıdır.
Özet
Özet başlığı altında tez çalışmasının tanımı, amaçları ve elde edilen sonuçlar anlatılmalıdır.
Abstract
Türkçe özetin İngilizce’sidir.
Tez metni
Giriş
Ana Metin
Sonuçlar
bölümlerinden oluşur. Bu bölümlerin yazılmasında dikkat edilmesi gereken kurallar 1. ve 3. bölümlerde anlatılmaktadır.
Kaynaklar
Tez metninde atıf yapılan kaynaklar tezde ortaya çıkış sırasına göre numaralandırılarak KAYNAKLAR başlığı altında verilmelidir (Ek 7).
Ekler
Tez metni içinde yer alması gerekli olmayan ve tezin akışını bozacak çizelge, fotoğraf, plan, akış diyagramı, bilgisayar programı v.b. bilgiler EKLER bölümünde verilmelidir.
Özgeçmiş
Tezi hazırlayan kişilerin eğitim, öğretim, staj yaptığı yerler, varsa daha önce yaptığı projelere ait bilgiler kronolojik sırayla verilmelidir (Ek 8).
Bitirme tezi/projesinin yazımında aşağıdaki kurallara uyulmalıdır.
Ek 5′de bu kurallara göre düzenlenmiş bir şekil görülmektedir.
Çizelge numarası ve açıklaması çizelgenin üstüne yazılmalıdır. Açıklama ve çizelge arasında 1 satır boşluk bırakılmalıdır.
Çizelgelere her ana bölümün numarası ile başlayan ve o bölümün kaçıncı çizelgesi olduğunu gösterecek şekilde numara verilmelidir. Örneğin 3ncü bölümün 2nci çizelgesi “Çizelge 3.2″ olarak numaralandırılmıştır.
Çizelgenin açıklaması, çizelge numarasından sonra bir karakter boşluk bırakılarak, ilk sözcüğün ilk harfi büyük diğer harfler küçük olacak şekilde ve koyu yazılmalıdır.
Çizelgeler ve başlıklar metin içinde ortalanmalıdır.
Bir yayından aynen alınan çizelgelerde, açıklamanın sonunda kaynak referans verilmelidir.
Ek 6′da bu kurallara göre düzenlenmiş bir çizelge görülmektedir.
Eşitlik ve bağıntılar sayfaya ortalanarak yazılmalıdır. Eşitlik numaraları sağa yanaşık olarak yazılmalıdır.
Eşitlik ve bağıntılara her bölümün numarası ile başlayan ve o bölümün kaçıncı eşitlik veya bağıntısı olduğunu gösteren bir numara verilmelidir. Bu numara parantez içinde satır sonuna yazılmalıdır. Örneğin 3ncü bölümde verilen 4ncü bağıntı (3.4) şeklinde belirtilmelidir.
Metin ile eşitlik veya bağıntı arasında 1 satırlık boşluk bırakılmalıdır.
Örnek:
sy = s0 + k. d-m (2.3)
Kaynaklara Değinmeler
Tez metni içinde kaynaklar, tez içerisinde ortaya çıkış sırasına göre numaralandırılarak köşeli parantez içinde referans gösterilir. Referans gösterilen kaynağa ait bilgiler, KAYNAKLAR bölümünde numara sırası ile verilir (ek 7).
Örnek:
Mikroçatlaklar döküm metalinin giremeyeceği kadar küçük ama kalıptan hava ve diğer gazların çıkmasını sağlayacak kadar geniştir [2,4, 6-9]. Mikroçatlakların belirlenmesi hakkında ayrıntılı bilgi almak için Kaynak [2] incelenebilir.
Şekil, Çizelge, Eşitlik ve Bağıntılara Değinme
Tez metini içinde bir şekil, çizelge, eşitlik veya bağlantıya numarası verilerek değinilir.
Örnek:
Silikanın sıcaklık ve basınca göre kararlı ve yarı-kararlı fazları Şekil 2.7′de görüldüğü gibidir.
Kullanılan zirkon kumunun ve zirkon tozunun kimyasal bileşimleri Çizelge 2.23′te verilmiştir.
Habbeleşme hızı atmosfer basıncında ve normal koşullar altında Eşitlik 1.2′de belirtildiği gibi hesaplanır.
Tez metninde atıf yapılan kaynaklar ortaya çıkış sırasına göre numaralandırılarak köşeli parantez içinde belirtilmelidir.
Kaynakların yazımında kurallara dikkat edilmelidir.
Kaynaklar yazılırken tüm yazarların isimleri verilmelidir.